emblemat-( gr. emblema- wstawka, ozdoba inkrustowana; ang. emblem, fr. emblema, niem. Emblema)
Emblemat to gatunek o charakterze plastyczno- literackim i wymowie dydaktycznej, składający się z trzech głównych elementów kompozycyjnych, które ściśle ze sobą korespondują, są to:
1- rycina (ikona) bądź obrazek – przedstawia różnego rodzaju wyobrażenia : osoby (realne bądź mitologiczne) części ciała, zjawiska natury, zwierzęta, rośliny, a także upersonifikowanie cnót oraz fabuły mitologiczne, które wyrażają treści alegoryczne i symboliczne
2 – inskrypcja, czyli motto : krótka sentencja, nawiązująca do sceny przedstawionej na obrazku
3- subskrypcja- podpis w formie utworu poetyckiego; często był to utwór wierszowany ( krótka elegia, epigram); subskrypcja stanowiła dydaktyczny komentarz wyjaśniający i rozwijający sens przedstawionej na rycinie sceny alegorycznej
Rozwój tego gatunku przypada na XVI i XVII w., w czasie gdy w europejskiej kulturze ukształtowała się emblematyka- dział sztuki o średnim zasięgu społecznym.
W Europie za twórcę nowożytnego emblematu uchodzi A. Alciatus( mediolański poeta i prawnik) autor dzieła „ Emblematum liber” (1531), jednego z pierwszych i najbardziej znanych dzieł tego gatunku.
W literaturze polskiej w XVI w. gatunek ten uprawiali: M. Rej (Źwierzyniec), J. Kochanowski ( Fraszki, Foricoenia), M. Kochanowski, M. Sep- Szarzyński.
W szczytowym momencie rozkwitu tej formy, czyli w drugiej połowie XVII w. powstały takie utwory jak: „Penstromiatia” A.M. Fredry (1660), „Adverbia moralia” S.H. Lubomirskiego (1688) oraz utwory Z. Morsztyna zebrane w cyklu 113 utworów wydanych pod wspólnym tytułem „Emblemata” należące do nurtu literatury dewocyjnej. Ich główne przesłanie miało polegać na budzeniu u odbiorcy tzw. „świętej miłości”. Której wzorcem jest pełen mistycznego uniesienia dialog Oblubienicy z Oblubieńcem z biblijnej „Pieśni nad pieśniami”
obraz: http://pl.wikipedia.org/wiki/Emblemat
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz