ODA

oda (gr. aoide, ang. ode, fr. ode, niem. Ode)
To jeden z podstawowych gatunków poetyckich wywodząc się z greckiej liryki chóralnej. Oda to utwór wierszowany, stroficzny, o charakterze pochwalno- panegirycznym lub dziękczynny; utrzymany w patetycznym stylu i wychwalający instytucje oraz wzniosłą ideę.
Oda pierwotnie oznaczała utwór liryczny w ogóle, przeznaczony do śpiewu chóralnego i solowego. Typ ody solowej ( kameralnej, osobistej) wykształcił się głównie w twórczości liryków eolskich : Alkajosa, Safony, Anakreonta. Oda chóralna wiąże się zaś z Symonidesem, Bakchylidesem z Keos, Pindarem. Wyróżniano wiele odmian m.in. - hymn, dytyramb, epinicjum, epitalamium, epicedium, tren.
Treści skupiały się wokół 4 podstawowych motywów motywów:
pochwała Boga,
pochwała zwycięscy igrzysk, jego ojczyzny oraz samych igrzysk, w których zwyciężył,
odpowiedni mit,
morał- układ stroficzny, w którym występowały trzy elementy: strofa, antystrofa, epoda.
Odę solową rozwinęli lirycy rzymscy : Owidiusz, Horacy i Katullus- jej horacjański kształt miał duży wpływ na tworzenie przez J. Kochanowskiego pieśni. Ody chóralne natomiast pojawiły się w nowoczesnej liryce europejskiej dzięki odkryciu i wydaniu w XVI wieku zbioru Pindala. Nowoczesna oda pindyryczna przedstawiała utwory podniosłe, o wyszukanych układach metrycznych i stroficznych.
Gatunek ten był• uprawianych przez poetów humanistów w epoce renesansu w języki łacińskim (C. Celtes, Eubanus Hessus)
w XVI- XVII wiek przez liryków francuskich : P. Ronsard, we włoszech: B. Tasso, L. Alamanni, G. Chiabrera. A. Gryphius; w Anglii: E. Spenser, B.Jonson,J. Milton; w Polsce : J. Kochanowski, M.K. Serbiewski.
Ody klasycystyczne były utworami okolicznościowymi, wychwalającymi doniosłe wydarzenia i czyny znanych osobowości, dużą role odgrywały w ich motywy mitologiczne, a ich styl to dążenie do hiperbolizacji i patos.
Autorami najbardziej znanych utworów w tym gatunku byli we Francji: N. Boileau, F. Malherbe, J.B. Rousseau, Wolter; w Anglii: J. Dryden, A. Pope; w Rosji: G.R. Dierżawin, M.W. Łomonosow; w Polsce: A. Naruszewicz, S. Trembecki, F. Zabłocki, I. Krasicki
W XIX wieku oda nie była już tak popularnym gatunkiem, mimo to poeci w późniejszych okresach nada się do niej odwoływali.
W epoce romantyzmu oda stała się utworem nacechowanym emocjami, manifestem światopoglądowym, który był pozbawiony pozbawiony obowiązujących wcześniej zasad kompozycyjnych i wersyfikacyjnych. Tak „Oda do młodości” A. Mickiewicza rozsławiła ten gatunek w Polsce. Za granicą uprawiali ją: we Francji: Hugo, A.M.L. Lamartine; w Anglii: S.T. Colerdige, G.Byron, P.B. Shelly, J.Keatos;w Rosji: A.Puszkin, M.Lermontow; we Włoszech: A. Manzoni.
W XX wieku oda służyła jako forma wyrażania treści i przeżyć działalności zbiorowych oraz wykorzystywano ją w manifestowaniu poglądów zwolenników nowych kierunków ( futuryzm, ekspresjonizm, neoklasycyzm). Najczęściej sięgali po nią poeci klasycyzujący. Nawiązywali tu do tradycji ( „Oda na cześć kultury łacińskiej” L.H. Martin), a także do refleksji i tematów współczesnych ( „Oda prowincjonalna” K. Wierzyńskeigo, „Ody olimpijskie” J. Iwaszkiewicza)

obraz:http://romantyzm.klp.pl/a-5777.html